Rest in Peace
昨日偶然翻讀黃克武先生《惟適之安》,覺得很有意思,獲益良多。 第98頁引述嚴譯《群學肄言》書末〈譯餘贅語〉,見嚴復懷念吳汝綸道:「不佞往者每譯脫稿,即以示桐城吳先生,老眼無花,一讀即窺深處,蓋不徒斧落徽引受裨益於文字間也。故書成必求其讀,讀已必求其序。」徽字後頭有個行間註:『[疑為「徵」]』。不知是黃先生自註,還是《嚴復集》編校者出註。 「徽」字是正確的,不應改字。斧落徽引,出自韓愈詩《送區弘南歸》:「我念前人譬葑菲,落以斧引以纆徽」,是說嚴復的譯稿多虧了吳汝綸刊落(或斧正)、繩規。「徽」字此處作「繩索」解,「引徽」就是「引繩」,拉繩子畫直線給人遵循。參見引繩切墨這句成語。 上網一查,《天演論》的〈譯例言〉也說:「迨書成,吳丈摯甫見而好之,斧落徽引,匡益實多。」(例如http://www.douban.com/note/140698635/)校者也以為徽字當改「徵」字。 但也不能怪校者和黃先生。嚴復造語就有毛病。纆徽很可能是古代連綿字,就算不是,刪簡成單獨一個徽字,也頗夾生,為何不能是徽章之徽、徽音之徽,偏是罕見的徽纆之徽?更別說徽字若作繩索,乃是綁囚人的繩索,不是一般的繩索。黃克武先生書中徵引嚴復同鄉陳衍、鄭孝胥之言,說明時人認為嚴復的古文辭不雅馴,比如鄭孝胥說「觀又陵文,天資絕高,而粗服未飾」,惜無例證,想不到眼前就是一例(「老眼無花」又一例)。 最後想起一件妙事。嚴復詩句「吾聞過縊門,相戒勿言索」,錢鍾書曾考證此乃西諺。黃克武說「該詩將科考失敗比喻懸樑自盡,可見此事對嚴復的打擊。」嚴復是否覺得下第之苦差可懸樑自盡,還難說,但後世校書之人倒真是體貼他,真是「相戒勿言索」,一見有人拉繩引徽,趕緊上前扯了去。一笑!
有关键情节透露